Sáng ngày 12 tháng 11 năm 2024, trong tuần làm việc thứ 2 của giáo sư Roberto Spurio trường đại học Camerino - Ý tại Khoa Công nghệ thực phẩm, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Nhóm nghiên cứu mạnh “Vi sinh vật và An toàn thực phẩm” đã mời giáo sư Roberto Spurio trình bày seminar, chia sẻ kinh nghiệm về chủ đề “Staphylococcus aureus: Concepts of Microbiology, Proof of Concept in Production of Novel Antibacterial Compounds”. Đến dự seminar có các thành viên nhóm nghiên cứu mạnh, giảng viên, nghiên cứu viên, kỹ thuật viên trong Khoa Công nghệ thực phẩm, Khoa Công nghệ sinh học và một số người học quan tâm.
Tại buổi hội thảo, giáo sư Roberto Spurio đã được cung cấp thông tin về nhiều chủ đề khác nhau xoay quanh vi khuẩn Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng) và các hợp chất kháng khuẩn mới.
S. aureus là vi khuẩn Gram dương, thuộc nhóm vi sinh vật gây bệnh. thuộc chi Staphylococcus. Đây là một tác nhân gây bệnh sẵn có trong môi trường, có thể gây và lây bệnh ở động vật và người. Vi khuẩn này gây ra nhiều loại nhiễm trùng, từ nhiễm trùng da nhẹ đến các tình trạng nghiêm trọng như viêm phổi và nhiễm trùng huyết. S. aureus có nhiều yếu tố độc lập, bao gồm độc tố như hemolysins, enterotoxins và độc tố hội chứng sốc độc (TSST), các chất bám dính cho phép vi khuẩn bám vào mô của vật chủ, và vỏ bọc giúp bảo vệ vi khuẩn khỏi thực bào.
Việc nuôi cấy và nhận diện S. aureus có thể thực hiện trên môi trường chọn lọc, như môi trường muối mannitol, xác định qua các xét nghiệm hóa sinh như coagulase. Sinh bệnh học của S. aureus cũng rất quan trọng, bao gồm việc hiểu các cơ chế nhiễm trùng, tương tác giữa vật chủ và tác nhân gây bệnh, cùng với các cách thức tránh né miễn dịch.
S. aureus kháng methicillin (MRSA) là mối quan tâm lớn do khả năng kháng lại methicillin và các kháng sinh beta-lactam khác. Cơ chế kháng thuốc của S. aureus bao gồm việc tiếp nhận gen kháng, chẳng hạn như mecA, và hình thành biofilm, giúp bảo vệ các quần thể vi khuẩn khỏi phản ứng miễn dịch và kháng sinh.
Sự gia tăng các chủng kháng thuốc đã thúc đẩy nhu cầu phát hiện các tác nhân điều trị mới. Các cách tiếp cận để phát hiện bao gồm sàng lọc sản phẩm tự nhiên từ thực vật, nấm và vi khuẩn, cùng với việc thiết kế và tổng hợp các hợp chất nhắm vào các con đường sinh học cụ thể của vi khuẩn. Ngoài ra, liệu pháp kết hợp có thể được sử dụng để tăng cường hiệu quả và giảm kháng thuốc.
Vancomycin là kháng sinh glycopeptide được sử dụng chủ yếu để điều trị các nhiễm trùng do vi khuẩn Gram dương, đặc biệt là S. aureus kháng methicillin (MRSA). Vancomycin hoạt động bằng cách ức chế tổng hợp thành tế bào vi khuẩn, làm cho vi khuẩn không thể phát triển và sinh sản.
Teicoplanin là một kháng sinh glycopeptide, tương tự như vancomycin, nhưng có cấu trúc hóa học hơi khác. Teicoplanin thường được sử dụng trong điều trị các nhiễm trùng do vi khuẩn Gram dương, bao gồm các nhiễm trùng da và mô mềm.
Tế bào persister (persister cell) là trạng thái kiểu hình của S. aureus cho phép vi khuẩn trốn tránh hệ thống miễn dịch và gây ra các bệnh nhiễm trùng tái phát. Chúng là một phân nhóm nhỏ của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh mà không có biến đổi di truyền. Sự hiện diện của persister cells giải thích một phần lý do tại sao một số nhiễm trùng không đáp ứng tốt với kháng sinh, ngay cả khi kháng sinh tiêu diệt phần lớn vi khuẩn, tế bào persister vẫn sống sót và có thể gây ra tái phát nhiễm trùng khi điều kiện thuận lợi trở lại.
Các nghiên cứu thực hiện tại Đại học Camerino cho thấy việc lấy mẫu, phân lập, nuôi cấy, tách chiết dịch nuôi cấy một số loại vi khuẩn ưa ấm, ưa nhiệt và các chủng vi khuẩn trong bệnh viện để kiểm tra khả năng kháng S. aureus cùng các chủng gây bệnh khác. Bước đầu đã thu nhận một số chủng tiềm năng. Việc tách chiết dịch nuôi cấy trong dung môi phân cực đã cho phép thu nhận được một số phân đoạn có khả năng kháng S.aureus. Điều này cũng mở ra tiềm năng cho việc áp dụng vào thực tế sau này.
Buổi seminar diễn ra thành công tốt đẹp với sự trao đổi sôi nổi giữa người tham dự và giáo sư Roberto Spurio. Giáo sư nhấn mạnh mối đe dọa ngày càng gia tăng của vi khuẩn kháng thuốc, đặc biệt là với S. aureus, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục nghiên cứu các hợp chất kháng khuẩn mới. Thông qua các phương pháp đổi mới trong vi khuẩn học và phát triển thuốc, có thể thiết lập các chiến lược hiệu quả để chống lại tác nhân gây bệnh phổ biến này. Tuy nhiên cũng cần phải nhấn mạnh sự linh hoạt, dễ thích nghi và biến đổi của vi sinh vật cũng làm cho tốc độ nghiên cứu khó có thể bắt kịp.
Nhóm Nghiên cứu mạnh VSV và ATTP